18 - Waarom al dat geld in behandeling steken? Is straffen niet afschrikkend genoeg?

< Terug naar overzicht

Deze stelling werd in opdracht van de Canadese gerechtelijke overheid onderzocht. 111 wetenschappelijke studies werden geanalyseerd en 442 000 dossiers van delinquenten nagetrokken. De conclusie van de studie was heel duidelijk: gevangenisstraf heeft geen blijvend afschrikkend effect ! Integendeel, hoe harder en hoe langer er gestraft wordt, hoe groter het risico op terugval. Alternatieve sancties haalden betere resultaten. De onderzoekers besluiten dan ook:

  1. Gevangenisstraf mag niet in eerste instantie gebruikt worden om herhaling van feiten door afschrikking te bereiken. Gevangenisstraf kan echter wel andere maatschappelijk doelen dienen (bv. boetedoening, tijdelijke bescherming van slachtoffers, …)
  2. Hetzelfde geldt voor jeugdige plegers. Ook bij hen heeft gevangenschap een verhogend effect op terugval. En zij staan nog aan het begin van hun leven …
  3. Therapie en andere controlemaatregelen hebben wel een veelbelovend effect.

Smith, P., C. Goggin & P. Gendreau (2002). The effects of prison sentences and intermediate sanctions on recidivism: General effects and individual differences. (User Report 2002-1). Ottawa: Sollicitor General of Canada.

Het probleem is niet dat moet gekozen worden tussen daderhulp of bestraffing. Ideaal is dat beide systemen samenwerken: behandeling én straf (zie vraag 15). Maar het ideaal is niet altijd realiseerbaar. Sommige plegers kiezen voor strafeinde in de gevangenis, zodat ze zonder voorwaarden vrijkomen en zich niet in therapie in vraag moeten stellen. Dit is een keuzevrijheid die ze hebben en die maakt dat straf ook zonder behandeling kan eindigen. Uit onderzoek blijkt trouwens dat dit niet per se problematisch hoeft te zijn. Sommigen plegers zitten hun straf vanuit een schuldbesef uit en keren daarna terug in de maatschappij met het besef dat ze het anders moeten aanpakken. Maar dit geldt zeker niet voor allen die voor strafeinde kiezen. Er zijn echt wel mensen over wie de samenleving zich verder ernstig zorgen over moet maken, maar die nu eenmaal hun straf hebben uitgezeten en dus vrijuit gaan.

Behandelen zonder straf komt echter ook voor en het is belangrijk dat die weg in de toekomst kan blijven bestaan. Slachtoffers kiezen er soms heel bewust voor om een dader niet bij het gerecht aan te geven. Ze willen hun vader, oom, leraar of wie dan ook niet per se achter de tralies zien zitten, maar ze willen dat hij niet herbegint en dat hij aan zichzelf werkt. Slachtoffers beleven de dader immers niet altijd als "onmens". Vaak hebben ze ook goede herinneringen aan hem en is hij niet alleen maar hun misbruiker geweest. Als de weg naar de hulpverlening zou afgesloten worden voor niet-gerechtelijke verwijzingen blijven deze slachtoffers in de kou staan. Er speelt overigens vaak nog een andere overweging bij slachtoffers. Als het gerecht en de politie erbij betrokken worden, dan raakt het misbruik veel sneller in de familie en in de buurt bekend. En ook dat is iets wat slachtoffers vaak willen vermijden.

Haverman, R. & J. Staffeleu (1990). Daders van seksueel geweld: straffen of behandelen? Houten/Antwerpen: Bohn Stafleu/Van Loghum.

Print