5 - Hoe kunnen risicofactoren in de omgeving van de pleger mede oorzaak zijn?

< Terug naar overzicht

Bij de bespreking van de vorige vraag kwamen moeilijkheden in het huidige leven van de pleger aan bod. Veel van die problemen komen tot uiting in de manier waarop de pleger zijn dagelijks leven organiseert en hoe hij situaties aanpakt. Meestal zijn er typische situaties waar hij het moeilijk mee heeft en mist hij bepaalde vaardigheden om met deze risicosituaties te kunnen omgaan. Veel therapieprogramma’s voor plegers werken daarom met een analyse van wat genoemd wordt de "misbruikketting" of de "delictketen", een gedetailleerde analyse van de dagen en uren die aan het misbruik voorafgegaan zijn. In therapie maken we daarbij het onderscheid tussen:

de voedingsbodem voor misbruik: hierin vinden we veel elementen terug die in het punt over het huidig functioneren van de pleger besproken zijn
de concrete situatie of aanleiding die iemand ertoe aanzet om vanuit zijn voedingsbodem: dit kan een conflict zijn, een stresssituatie, een emotioneel moeilijke ervaring of een op zich klein gebeuren dat via een trigger-effect (als uitlokker) de voedingsbodem activeert
de hogerisicosituatie waarin hij zich uiteindelijk begeeft en die bestaat uit een drang, de aanwezigheid van een slachtoffer en een situatie waarin misbuik mogelijk is (afzondering, kleine pakkans, regelingen rond geheimhouding)

Ward T, K. Louden, S.M. Hudson & W.L. Marshall (1995). A descriptive model of the offence process. Journal of Interpersonal Violence, 10, 453-473.

Naast de directe omgeving waarin de pleger zijn misbruik pleegt, kan de ruimere culturele context ook een versterkend effect hebben. Sociologisch onderzoek heeft aangetoond dat er meer verkrachtingen voorkomen in een samenleving waarin autoriteit en macht een mannenzaak zijn of waarin geweld aanvaard wordt als vorm van probleemoplossing. Antropologisch onderzoek heeft vastgesteld dat culturen die pedofiele relaties (man-jongen) toelieten, vaak gekenmerkt waren door vrouwenverachting. Brutaal geweld op video en in stripverhalen heeft een invloed op kinderen die hier veelvuldig mee te maken hebben. Een cultuur van geheimhouding en toedekking van seksueel misbruik kan een hindernis zijn om problemen ten gronde te kunnen aanpakken. Dit zijn enkele voorbeelden van invloed die van de ruimere omgeving kan uitgaan.

Sanday P.R. (1981). The socio-cultural context of rape: a cross-cultural study. The Journal of Social Issues, 37, 5-27.