NL | FR | EN | DE

Home Voorstelling centrum Missietekst Betaling Klachten Volwassenenteam Jongerenteam Website voor familie van plegers Andere centra COSA Contact Stop It Now Studenten Links Privacy

Naast de juridische benadering van seksueel misbruik is er echter ook een therapeutische. Seksueel misbruik is een bijzondere vorm van mishandeling. Er bestaan verschillende soorten mishandeling: lichamelijke geweldpleging, geestelijke terreur, verwaarlozing, uitbuiting, overdadige verwenning en seksueel misbruik. Ja, ook verwenning is een vorm van mishandeling … Seksueel misbruik is het niet respecteren van de seksuele integriteit van iemand anders. Iedereen heeft recht op seksuele zelfbeschikking, dat wil zeggen dat seks moet gebeuren tussen partners die hiervoor een geldige toestemming hebben gegeven. Het is belangrijk dat het om een geldige toestemming moet gaan. Willen we een zicht krijgen op “wat misbruik is”, moeten we het dus eerst hebben over “wat een geldige instemming is”.

Vooraleer je kan instemmen om deel te hebben aan een seksuele handeling, moeten een aantal voorwaarden vervuld zijn. Die bepalen mede of het al dan niet om misbruik gaat. Elke persoon die aan de seksuele handeling deelneemt, moet:

• kunnen begrijpen wat er gebeurt. Dit is afhankelijk van leeftijd, rijpheid en
  ontwikkelingsniveau.
• kennis hebben van de gangbare normen in de samenleving. Bijvoorbeeld aan de hand van de wetgeving ter zake.
• besef hebben van de mogelijke gevolgen op korte en op lange termijn.
  vertrouwen hebben dat zijn beslissing om al dan niet in te stemmen zal gerespecteerd worden door de andere partij.
• een vrije keuze, zonder dwang, kunnen maken in overeenstemming met de eigen gedachten en gevoelens.

Alle vijf voorwaarden zijn even belangrijk. We overlopen ze in therapie met de pleger.
Kan een slachtoffer begrijpen wat er gebeurt? Is het oud genoeg om het te kunnen begrijpen? Is het er rijp genoeg voor? Een kind dat een seksboekje gelezen heeft, beschikt daarom nog niet over de mogelijkheid om te begrijpen wat seks met een volwassene is …

Heeft een slachtoffer kennis van de wetgeving ter zake? Weet het wat anderen ervan vinden? Met wie kan het erover kunnen spreken? Mag het er met anderen over spreken?

Heeft een slachtoffer weet van mogelijke gevolgen? Gevolgen kunnen er op korte termijn zijn (onmiddellijke kwetsuren bv.) maar ook op lange termijn … Gevolgen kunnen er op medisch vlak zijn (seksueel overdraagbare aandoeningen, zwangerschap, verwondingen, …), maar ook op relationeel en psychisch vlak.

Kan een slachtoffer nee zeggen? Kan het erop vertrouwen dat een neen zal gerespecteerd worden? Het gaat niet enkel om angst voor slagen, maar ook om angst om liefde te verliezen, of om cadeautjes en andere voordelen te verliezen …

Kan een slachtoffer een echte vrije keuze maken of wordt er op een of andere manier druk uitgeoefend? Dat kan op verschillende manieren gebeuren: via macht en gezag; via spierkracht of lichaamsgrootte; via brute kracht of de dreiging ermee; via andere dreigementen (bv. met een wapen) maar ook woordelijke dreigementen (bv. “ze zullen je plaatsen” of “mama en papa zullen uiteen moeten gaan”); via verlies van cadeautjes, geld, gunsten, vriendschap, …

Pas indien alle voorwaarden vervuld zijn, kan van een echte instemming gesproken worden. Er moet daarenboven een onderscheid gemaakt worden tussen instemming, dat is wat hierboven beschreven staat, enerzijds en medewerking en inschikkelijkheid anderzijds. In de drie gevallen kan juist hetzelfde gezegd en gedaan worden, uiterlijk. Maar innerlijk ligt dit helemaal anders.

Bij een echte instemming is er geen sprake van misbruik, omdat aan alle vijf de hierboven opgesomde voorwaarden voldaan is. Bij medewerking echter gaat het om deelname aan een seksuele handeling op vraag of initiatief van iemand anders, zonder dat je rekening houdt met je eigen opvattingen en wensen. Inschikkelijkheid betekent iets laten gebeuren zonder zich ertegen te verzetten, maar er dus innerlijk helemaal niet mee akkoord zijn. Wie zich dus niet verzet, of zelfs zegt dat hij akkoord gaat, stemt misschien toch nog niet echt in. Misschien wil hij alleen maar meewerken of stelt hij zich gewoon inschikkelijk op.

Bekijk nu de voorbeelden uit de (...) vraag nog eens.

Een probleem apart is het consumeren van kinderporno. Gebruikers van kinderporno, al of niet via Internet, hebben vaak de indruk niets verkeerds te doen, “omdat ze toch geen slachtoffers maken”. Integendeel, ze argumenteren soms dat de kinderporno hen ervan weerhoudt om “ergere dingen” te doen. Er is in hun ogen niemand die een instemming moet geven. Bij porno worden echter onrechtstreeks slachtoffers gemaakt, namelijk de kinderen die als lustobject gefilmd zijn. De bovenstaande vragen moeten eigenlijk aan die kinderen gesteld worden. En bij hun afwezigheid kan men in hun plaats proberen om die vragen te beantwoorden.

Voor een overzicht van het soort feiten dat in aanmerking komt voor therapie, zie vraag 8